Do końca kwietnia br. można oglądać w Galerii MPS ekspozycję plakatów teatralnych dokumentującą 70-lecie koszalińskiego teatru (wernisaż odbył się 23 lutego br.). Dobór prezentowanych prac jest efektem pracy Beaty Jasionek (plastyczka i choreografka BTD) i Agaty Kowalskiej z działu promocji teatru.
Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie powstał w listopadzie 1953 roku, a już w styczniu 1954 roku na scenie wynajmowanej od Wojewódzkiego Domu Kultury wystawił „Śluby panieńskie” Aleksandra Fredry. W roku 1958 uzyskał własną siedzibę, a pierwszą zagraną w niej premierą był „Fantazy” Juliusza Słowackiego (odtąd teatr nosi imię poety).
Z premierami nierozłącznie kojarzą się afisze i plakaty teatralne. Obie formy zapowiedzi wydarzenia mają przede wszystkim funkcję informacyjną, przy czym plakat spełnia ją subtelniej, bo wykorzystuje nie tylko tekst. Projektowanie plakatu do premiery teatralnej poprzedza lektura utworu, rozmowy z realizatorami o założeniach inscenizacyjnych. Plakat staje się wyrazem stosunku plastyka do myśli autora i reżysera, swoistym komentarzem.
Pierwsze formy zapowiedzi przedstawień stosowano już w starożytności. Grecy używali pobielonych desek albo murów do ogłaszania spektakli. Rzymianie dzielili mur na panele, czarnym lub czerwonym kolorem rysunku wskazywali na charakter widowiska. W XVI w. w Hiszpanii Augustin de Rojas zaczął rysować ręcznie anonse przedstawień na białych kartkach o formacie 90 cm x 28 cm. Od 1737 do początków XIX w. w Europie przyciągano publiczność, rysując na zwykłych deskach charakterystyczne sceny z przedstawienia. Później wraz z doskonaleniem technik graficznych i drukarskich (litografii, chromolitografii) artystyczny kolorowy plakat pojawił się w Anglii, Szwajcarii, Niemczech oraz we Francji, gdzie mistrzem w tej dziedzinie był Henri de Toulouse-Lautrec.
W Polsce pierwszy znany plakat teatralny wydrukowano z okazji otwarcia na nowo przebudowanego Teatru Wielkiego w Warszawie (1891). Przedstawiał on kompozycję portretów aktorskich autorstwa Ludwika Nawojewskiego. Jednak za pierwszy nowoczesny artystyczny plakat teatralny uznaje się zapowiedź odczytu Stanisława Przybyszewskiego połączonego z przedstawieniem „Wnętrza” Maurice’a Maeterlincka w Teatrze Miejskim w Krakowie, zaprojektowaną przez Stanisława Wyspiańskiego (1898). Mimo rozwoju grafiki użytkowej i reklamy, do połowy XX w. plakaty teatralne drukowano sporadycznie. Rozwój plakatu teatralnego nastąpił wraz z rozkwitem tzw. „polskiej szkoły plakatu”, która odnosiła sukcesy dzięki możliwości swobodnej interpretacji dramatu i wprowadzeniu do języka plakatu skrótu myślowego, symbolu i metafory. Szczytowy okres rozwoju polskiego plakatu teatralnego przypada na lata 60. i 70. XX wieku, kiedy tworzyli wybitni artyści plastycy, dziś uważani za klasyków: Henryk Tomaszewski, Jan Lenica, Jan Młodożeniec, Waldemar Świerzy, Franciszek Starowieyski.
Pierwsze drukowane zapowiedzi spektakli Bałtyckiego Teatru Dramatycznego były w większość prostymi afiszami. Część z nich zachowała się w teatralnym archiwum i w zasobach Archiwum Państwowego w Koszalinie. Drukowane były na złej jakości papierze, szybko żółkły i niszczały. Jednak z czasem zaczęły pojawiać zapowiedzi bardziej złożone. Wśród autorów pojawiali się wspomniani mistrzowie.
Choć trudno w to uwierzyć, prezentowany na wystawie w Galerii MPS wybór plakatów teatralnych BTD jest pierwszą tego typu ekspozycją. Mimo że nowe techniki, multimedia i Internet wypierają w ostatnich latach artystyczną formę reklamy teatralnej, Bałtycki Teatr Dramatyczny przyjął w bieżącym sezonie założenie świadomego powrotu do idei plakatu teatralnego jako wypowiedzi autorskiej.
