Dzięki dofinansowaniu z programu „Kolekcje sztuki współczesnej 2025”, realizowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, zbiory Muzeum w Koszalinie zostały wzbogacone o prace fotograficzne Zdzisława Pacholskiego, wchodzące w skład cyklu UFO jako mit, wykonanego przez artystę w 1979 roku. Są to wyjątkowe przykłady polskiej fotografii lat siedemdziesiątych, gdyż wyrażają złożoność ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej, naznaczonej doświadczeniem komunizmu, jednocześnie nie stroniąc od akcentów humorystycznych.
Twórczość fotograficzną Zdzisław Pacholski zaczął uprawiać w latach 60. XX wieku. Już jego wczesne zdjęcia zdradzają zdolność wnikliwej obserwacji i poszukiwanie w obrazach codzienności wymiaru symbolicznego. W dziełach artysty często odnaleźć można nawiązania do Koszalina – jego historii, wizualności i prób określenia powojennej tożsamości miasta. Łączą one aspekt lokalności z nurtami ogólnopolskich poszukiwań fotograficznych. Owo wzajemne dopełnianie się obu perspektyw stanowi o wyjątkowości wizji Pacholskiego, zyskującej z upływem czasu dodatkowe walory.
Jedną z najciekawszych serii fotograficznych artysty jest cykl UFO jako mit. Pacholski rozwinął w nim treści humorystyczne, które zaczęły pojawiać się w jego wcześniejszych realizacjach. Autor wspominał, że pomysł na tę serię zrodził się w kontekście powszechnie odczuwanej przez Polaków absurdalności życia społecznego w państwie komunistycznym. Lata 70. były czasem bujnego rozkwitu nowomowy. Rzeczywista sytuacja polityczna i gospodarcza w kraju była przez władze komunistyczne ukrywana pod maską pozoru, kreowanego językiem propagandy, często naiwnej. Obowiązywała cenzura, która nie dopuszczała do sfery publicznej wypowiedzi otwarcie krytycznych wobec obowiązującego systemu politycznego. Komunikaty w obszarze twórczości artystycznej, formułowane z intencją przekornego skomentowania absurdów ówczesnego życia, musiały tym samym nabrać aluzyjności. W swoim cyklu Pacholski zaproponował unikalny kod językowy, którym wyraził krytykę społeczeństwa i państwa komunistycznego.
Na fotografiach z serii UFO jako mit widoczny jest kulisty raster, inspirowany twórczością graficzną Romana Cieślewicza. Wprowadza on w ukazane sceny humor, sugerując istnienie świata równoległego, dostarczanego przez życie w PRL i zawieszonego między potocznością a wyimaginowanym obrazem kreowanym oficjalnym językiem propagandy. Połączenie komizmu z krytyką sytuacji społeczno-politycznej w kraju czyni z cyklu Pacholskiego wyjątkową propozycję twórczą, wolną od cierpiętniczego tonu wielu projektów artystycznych, realizowanych w tym czasie w Europie Środkowo- Wschodniej jako próby wyrażenia sprzeciwu wobec reżimu komunistycznego.
Wybrane fotografie z cyklu Pacholskiego prezentowane są na wystawie „Reorientacje. Odsłona kolekcji sztuki współczesnej” do 26 kwietnia 2026 roku. Zdjęcia artysty stanowią część czwartego rozdziału ekspozycji, zatytułowanego „Neutralność i zaangażowanie” oraz dotyczącego sztuki podejmującej wątki społeczno-polityczne.
