Wpisując w wyszukiwarkę internetową termin – holistyczny/holistycznie – znajdziemy dziesiątki odniesień. Możemy znaleźć wszystko „holistyczne” – zdrowie, kosmetyki, żywność, usługi. Sami bardzo często używamy tego słowa, szukamy takich usług bądź już z nich korzystamy.
Ale czy wiemy i przede wszystkim rozumiemy co znaczy holizm?
Holistycznie to całościowo. Wywodzi się od greckiego słowa holos czyli całość. To podejście do człowieka i jego zdrowia, to podejście całościowe.
Opiera się na przekonaniu, że dobrostan jednostki to równowaga i harmonia w trzech aspektach – na poziomie fizycznym, emocjonalnym, czyli umysłowym i duchowym.
WHO (World Health Organization) Światowa Organizacja Zdrowia określa zdrowie jako „stan kompletnego, fizycznego, mentalnego i socjalnego dobrostanu, a nie tylko brak choroby albo ułomności”. Definicja ta została utworzona w 1948 roku i cieszy się coraz większym uznaniem.
To pokazuje, jak bardzo zmieniło się myślenie o zdrowiu. Nie mówimy tutaj tylko o „braku choroby bądź ułomności”, ale o znacznie szerszej koncepcji zapobiegania chorobom i utrzymania dobrostanu.
Organizm człowieka to niezwykle złożony system zbudowany z wielu układów, które są ze sobą połączone, współzależą od siebie i wzajemnie się komunikują. Na podstawie tych faktów zintegrowane, czyli holistyczne (całościowe) podejście do zdrowia ma głęboki sens, ponieważ pozwala na jak najszersze spojrzenie na zdrowie jednostki.
Na podstawie integralnego, czyli całościowego podejścia do zdrowia wykształcił się nurt tak zwanej medycyny integralnej. Centrum Medycyny Integralnej Uniwersytetu Arizona definiuje ją jako medycynę, która generuje i wspiera proces zdrowienia, biorąc pod uwagę całą osobę i wszystkie aspekty jej stylu życia. Szczególny nacisk kładzie się na współpracę lekarza i pacjenta.
Przewiduje wykorzystanie wszystkich optymalnych terapii naukowych, czyli medycyny konwencjonalnej opartej na faktach i badaniach naukowych – a tam, gdzie to możliwe i słuszne –
przyznaje pierwszeństwo metodom naturalnym i mniej inwazyjnym.
Kluczowe wymiary medycyny integracyjnej to: szeroka definicja zdrowia (obejmuje czynniki fizyczne, mentalne, emocjonalne i duchowe), szeroki zakres interwencji (od profilaktyki, poprzez leczenie do rehabilitacji i zdrowienia), koordynacja procesu leczenia (obejmuje współpracę między lekarzami, zespołami i instytucjami), pacjent w centrum uwagi oraz szeroki zakres metod leczenia.
Często słyszy się wymienne stosowane nazewnictwo: medycyna integralna, alternatywna, konwencjonalna, komplementarna, przeciwstarzeniowa i regeneracyjna, medycyna stylu życia, medycyna estetyczna. Jak o tej ostatniej wiemy czym się zajmuje to, aby w tym semantycznym gąszczu odróżnić medycynę integralną od komplementarnej i alternatywnej przytoczę definicje sformułowane przez NCCAM (National Center for Complementary and Alternative Medicine), która zakłada, że medycyna komplementarna odnosi się wykorzystania metod niekonwencjonalnych razem z metodami konwencjonalnymi. Medycyna alternatywna odnosi się do korzystania z metod terapii niekonwencjonalnych zamiast terapii konwencjonalnych, czyli terapii nie popartych badaniami naukowymi.
W integralnym podejściu definiujemy potrzeby pacjenta w szerokim zakresie aspektów wpływających na zdrowie i przebieg choroby. Zwraca się uwagę na relację umysł – ciało, czyli spektrum psychiki pacjenta, stres jakiego doświadcza i umiejętność radzenia sobie z nim, sposób odżywiania, aktywność fizyczną, jakość i ilość snu oraz styl życia i wpływ środowiska.
Terapie umysł – ciało w bezpieczny i efektywny sposób katalizują proces zdrowienia i pomagają między innymi w chorobach naczyniowo – sercowych, autoimmunologicznych, neurologicznych, w stanach zapalnych, po zabiegach chirurgicznych oraz w przewlekłych dolegliwościach bólowych. Innym dobrodziejstwem terapii umysł – ciało jest budowanie u pacjenta poczucia samoskuteczności i zdolności do samokontroli. To niezwykle ważne nie tylko w samym procesie zdrowienia, ale również w budowaniu pozytywnych relacji ze sobą i z otoczeniem.
Bardzo istotną obserwacją jest to, że terapie umysł – ciało wyzwalają w organizmie odpowiedź relaksacyjną, czyli korzystne zmiany fizjologiczne, takie jak spadek użycia tlenu, głębsze oddychanie i spowolnienie czynności serca, wzrost odporności oraz zwiększenie w mózgu aktywności fal typu alfa.
Badanie z Public Library of Science wykazało, że interwencje umysł – ciało wpływają na ekspresję genów i przebieg choroby poprzez poprawę odpowiedzi na stres oksydacyjny. W konsekwencji przynosi to zahamowanie procesu zapalnego i uszkadzania komórek.
Dyrektor i założyciel Stress Medicine w The Center for MindBody Health w Salt Lake City Dr. N. Lee Smith, MD uważa, że podstawą języka używanego w świecie medycyny są badania naukowe i mechanizmy fizjologiczne i dlatego holistyczne podejście cieszy się coraz większym zaufaniem – także wśród naukowców – dzięki temu, że objaśniane jest na podstawie dowodów naukowych. Aktualnie naukowcy dysponują tysiącami prac pokazujących wpływ umysłu na ciało i ciała na umysł i to w jaki sposób interpretacje wydarzeń oraz towarzyszące im emocje wpływają na zdrowie. Do terapii umysł – ciało, które przeszły najwięcej badań naukowych należą między innymi: medytacja, joga, trening autogeniczny, mindfulness, wizualizacja, tai chi, progresywna relaksacja mięśniowa.
Medycyna integralna, czyli holistyczne podejście do pacjenta i postrzeganie człowieka jako całości, składającej się się z ciała, umysłu i ducha, to stosunkowo nowy kierunek w jakim powinna zmierzać medycyna. W ostatnich latach coraz bardziej odchodzi się od fragmentarycznego podejścia, w którym specjalizacje medyczne całkowicie koncentrują się na pojedynczych organach. Stopniowo odchodzimy też od postrzegania ciała, umysłu i ducha jako aspektów funkcjonujących niezależnie od siebie. Dziś dzięki badaniom klinicznym znamy wpływ umysłu na ciało, wiemy też, że myśli i emocje to procesy biochemiczne. W efekcie medycyna konwencjonalna zaczęła postrzegać jako dobrostan zależny od wielu powiązanych ze sobą czynników i coraz więcej specjalistów praktykuje medycynę integralną, czyli holistyczną. Praktyki z zakresu ciało – umysł są coraz częściej włączane do działań prewencyjnych, ale też jako komplementarne metody leczenia.
Ze względu na dzisiejszy dostęp do przeglądarek internetowych, mediów społecznościowych oraz wszelkiego rodzaju literatury większość z osób jest ekspertem od wszystkiego. Z medycyną integralną włącznie. Osoby, które nie mają wykształcenia medycznego leczą, zakładają konta internetowe z poradami, piszą książki. Należy z całą stanowczością podkreślić, że leczy lekarz. Na podstawie zdobytego wykształcenia a z czasem doświadczenia tylko lekarz może postawić diagnozę, zlecić badania i zaordynować leki. Dostęp do podstawowej prozdrowotnej wiedzy i ośrodków, które oferują holistyczne leczenie jest bardzo nierówny. W wielu miejscach choroba to nadal wstyd, lekarza nie wypada o nic zapytać. Każdy pacjent powinien być traktowany z szacunkiem i zrozumieniem. I pamiętać, że działa to w dwie strony.
Należy również podkreślić, że podstawą medycyny integralnej, holistycznej, czyli całościowej jest ścisła współpraca lekarzy różnych specjalizacji, fizjoterapeutów, psychoterapeutów i osób związanych z wykształceniem medycznym. Termin ten bywa często nadużywany. Dlatego bardzo ważne jest, żeby sprawdzić co kryje się pod określeniem „holistycznie” w przypadku innych ofert. Pytajmy i oczekujmy konkretnych odpowiedzi.
W tym artykule chciałam Państwu przedstawić podejście medycznie co znaczy holistyczna, integralna opieka. Opieram się tutaj na faktach naukowych i definicjach. W kolejnych częściach cyklu artykułów „Holistycznie…” bardziej zrozumiałym językiem i przystępnie przedstawię Państwu co dla mnie jako lekarza ginekologa oznacza całościowa opieka nad pacjentką. Ujmując zagadnienia nie tylko ginekologiczne i położnicze, ale właśnie całościowe podejście do człowieka.
Postaram się wyjaśnić jak bardzo ważna dla nas jest równowaga na trzech poziomach – ciało, umysł, dusza i jak możemy zadbać o tę równowagę.
Zachęcamy również z magazynem Prestiż do współpracy. Jeżeli macie Państwo, głównie Panie pytania, sugestie, tematy, o których chciałybyście wiedzieć więcej a krępujecie się lub nie chcecie zapytać swojego ginekologa i chcecie otrzymać rzetelną informację prosimy o kontakt mailowy na adres magazynu Prestiż.
Aleksandra Białas
Jestem lekarzem, specjalistą z zakresu położnictwa i ginekologii.
Lekarzem przyjaznym insulinoopornym, zajmuję się medycyną regeneracyjną i
przeciwstarzeniową. Należę do Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości. Jestem w trakcie szkolenia leczenia otyłości. Uczestniczę w wielu kursach, warsztatach i konferencjach podnosząc swoje kwalifikacja zarówno z ginekologii i położnictwa, insulinooporności, leczenia otyłości jak i integralnej medycyny. Jestem zafascynowana Ajurwedą czyli najstarszą medycyną świata, której uczyłam się w Indiach w Dharamsala u lekarzy ajurwedyjskich. W swoim gabinecie staram się łączyć medycynę zachodu i medycynę wschodu. Uważam, że tylko równowaga na trzech poziomach – ciało, umysł, dusza – pozwala nam na pełną harmonię i akceptację siebie i świata. Prywatnie jestem żoną i mamą. Koszalin poznaję do siedmiu lat. Medytuję, podróżuję, czytam, lubię poznawać nowe smaki i zapachy, codziennie uczę się pełnej akceptacji siebie i świata.
