To jedna z najważniejszych koszalińskich wystaw 2021 roku. Jej bohaterem nie jest sama sztuka, ale miejsce, które dla sztuki stało się życiodajnym źródłem, tytułowy genius loci. Osieki przyciągają artystów od XVIII wieku do dziś, a ekspozycja Muzeum w Koszalinie pozwala tę niekończącą się opowieść przeczytać od pocątku, na nowo.
Wystawie towarzyszy obszerny, bogato ilustrowany, katalog przybliżający historię i związki ze sztuką tej niezwykłej miejscowości. Krystyna Rypniewska pisze w nim: „Pomysł zorganizowania w Muzeum w Koszalinie wystawy Osiecki genius loci zrodził się z silnego przekonania o absolutnej wyjątkowości miejsca, jakim był i jest po dziś dzień majątek we wsi Osieki nad jeziorem Jamno. Począwszy od średniowiecza, przez burzliwy okres oświecenia i romantyzmu, po czasy dynamicznych zmian kulturowych XX wieku były Osieki miejscem zjawisk niezwykłych, ważnych dla historii i kultury regionu, a nawet dla całej kultury europejskiej. Osoby i wydarzenia, przywoływane tą kameralną prezentacją, w zamiarze autorów mają odkryć przed szeroką publicznością Osieki pozornie wszystkim znane, a w gruncie rzeczy dotąd nierozpoznane. W miejscu tym splatały się wątki ciekawe, intrygujące, czasami niepokojące, ale zawsze nastrajające do poważnych przemyśleń nad dziejami i kondycją człowieka. Skupienie się ich w jednym punkcie na mapie Pomorza Zachodniego spowodowało, że malownicze dzieje Osiek zaczęliśmy tłumaczyć ich wyjątkową aurą. Ów poetycki genius loci stał się spoiwem i duchem opiekuńczym naszej wystawy”.
Poza kustoszką, w narodzinach inicjatywy brali udział Eilo Hildebrand, wnuk ostatniego przedwojennego właściciela Osiek oraz Erwin Janet, przyjaciel malarza Güntera Machemehla.
Wystawa składa się z trzech części, każda znajduje się w innym miejscu Muzeum. Pierwsza poświęcona jest Osiekom sprzed 1945 roku (kurator: Krystyna Rypniewska). Zobaczymy tu prace Ruth Hildebrand, Güntera Machemehla, Karla Schmidta-Rottluffa, Clary Wilke czy Hansa Völckera.
Druga część obejmuje najciekawsze (oczywiście w subiektywnym wyborze) dokonania słynnych plenerów osieckich, czyli Międzynarodowych Spotkań Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki, odbywających się w latach 1963 – 1981 (kurator: Ryszard Ziarkiewicz). Z niemal tysiąca elementów kolekcji wybrano kilkanaście pozycji oddających nowatorski, awangardowy i niepokorny charakter wydarzeń artystycznych będących ewenementem w skali Europy, począwszy od „Panoramicznego Happeningu Morskiego” Tadeusza Kantora w fotografiach Eustachego Kossakowskiego, przez „Taczki wolności” Jerzego Beresia, wystąpienia, Ludmiły Popiel i Jerzego Fedorowicza, prowokacje artystyczne Józefa Robakowskiego i Marii Pinińskiej-Bereś, obrazy, plakaty, instalacje itp.
Trzecia część wystawy dotyczy Międzynarodowych Plenerów Malarskich „Czas i miejsce dla sztuki”, odbywających się w Osiekach cyklicznie od 1998 roku (kurator: Ewa Miśkiewicz- Żebrowska). W Galerii Atresola zobaczyć można prace m.in. Edwarda Dwurnika, Stanisława Tabisza, Zbyluta Grzywacza, Sławomira Iwańskiego, Krzysztofa Meissnera czy Waldemara Marszałka.
W otwarciu wystawy, 7 listopada br., uczestniczyła ogromna liczba osób. Jednym z gości specjalnych była Anka Ptaszkowska, krytyczka sztuki i uczestniczka Plenerów Osieckich. Ekspozycję można oglądać do 9 stycznia 2022 roku. Warto!
Przy pisaniu artykułu korzystałam z wydawnictwa Osiecki genius loci, Koszalin 2021
