Ile trzeba mieć rowerów, aby objechać świat? Okazuje się, że wystarczy jeden. No, może dwa. Koszalinianin Sławek Perchel rowerem zjeździł Rumunię, Gruzję, Kirgistan, Nepal, Tybet, Sir Lankę, Indie, Peru, Dominikanę, Kubę, Maroko, Algierię, Saharę Zachodnią oraz oczywiście Polskę. I nadal jest wiele miejsc, które chciałby zobaczyć. A nawet bardziej poczuć, bo rodzaj kolarstwa jaki uprawia, jest koktajlem sportu, przygody, podróży, współdzielenia świata, pokory w stosunku do przyrody, chęcią poznania kultur i mieszkańców najodleglejszych zakątków naszego globu.
– Gdzie wjechałeś swoim rowerem najwyżej?
– To było zadaje się 5600 m n.p.m. w Nepalu. Choć dla mnie „najwyżej” to trasa, którą od początku do końca pokonuję na rowerze, siłami własnych mięśni.
– Czy wszędzie da się wjechać rowerem?
– I tak, i nie. Zależy, co jest twoim priorytetem. Ja nie jestem nastawiony na osiągnięcia, a myślę tu o „dalej, więcej, za wszelką cenę”. Moim celem jest zbliżyć się maksymalnie do ludzi, przyrody, przeżyć przygodę, ale nie „zdobyć” najlepsze ujęcie fotograficzne, czy wdrapać się z rowerem na szczyt. Nie biję rekordów w prędkości ani w odległości. Wsłuchuję się w otoczenie. Zdarza się na moich wyprawach, że znaki na niebie i ziemi mówią mi, nie jedź tam i ja się tego słucham. Nie ingeruję w przyrodę ani w kulturę środowiska w jakie jadę. Skoro oni mówią mi, nie jedź – odpuszczam.
– Jakie to znaki?
– Nie raz zdarzyło mi się wsłuchać w ostrzeżenia tubylców na przykład o zalanej drodze czy o zniszczonym moście. Zawsze na początku swojej wyprawy staram się zaplanować nocleg wśród miejscowych albo w niedrogim motelu. Kraje południowej Ameryki czy Azji mają to do siebie, że ich mieszkańcy częściej zapytają – „jak mogę mnie ugościć?”, niż to co jest znane szczególnie w Ameryce Północnej czy Europie – „czego tu szukasz?”. Wsłuchując się w tych ludzi, zaspokajając ich ciekawość, poświęcając im czas – zyskuję sobie bezcennych towarzyszy. Takimi ludźmi są na przykład Berberowie. Pojawiają się w najmniej oczekiwanym momencie i ratują z opresji. Nazywani są aniołami pustyni, bo nikt nie zna jej lepiej niż oni. Lubię usiąść na peryferiach z miejscowymi, posłuchać ich opowieści, poznać zwyczaje, dać im się poznać, w taki sposób rozumiem podróżowanie.
Podobnie jest z przyrodą. Czasem po prostu cierpliwie muszę wyczekać na „okienko pogodowe”, tak na Saharze spędziłem 2 tygodnie nim minęła burza piaskowa. Omijam też rejony z ostrzeżeniami przed dziką zwierzyną. Nic mi nie da, że wtargnę na ich teren. Kolejne zdjęcie? Lepiej ten świat i ekosystem zostawić naturze.
– Odwołam się do Kazimierza Nowaka, który przez pięć lat zjechał rowerem Afrykę. To były lata 1931-1936, świat wydawał się wtedy łagodniejszy i tyle jeszcze było do odkrycia. Zostawił w listach do rodziny i reporterskich relacjach wiele arcyciekawych spostrzeżeń i wniosków. Przedstawił opowieść o Afryce, z jakiej nie zdawali sobie sprawy mu współcześni. Czy podróżowanie teraz, to jazda już tylko po utartych szlakach?
– Podróżować i odkrywać po swojemu można wszędzie. Szalenie polecam Polskę na rowerze. To najlepsza metoda na poznanie swoich możliwości, jednocześnie przy zachowaniu komfortu kulturowego i bytowego. Nie narzucając sobie szaleńczego tempa, zobaczyć można nasz kraj od zupełnie innej strony niż przez okna pędzącego samochodu. Infrastruktura rowerowa, czyni takie podróżowanie przyjemnym, choć pozostawia spory margines na niesamowite przygody.
Kazimierz Nowak to przykład niesamowity. Na swoim zupełnie zwyczajnym i pozbawionym wszelkich wygód rowerze przemierzył Afrykę. Można śmiało powiedzieć, że oswoił „dziki ląd”. Z pokorą i ciekawością poznawał napotkane na trasie kultury. Choć czasem się dziwił, to akceptował zastany świat. Poświęcił tej podróży czas, energię i zdrowie. Dał świadectwo czasom, które już się skończyły, ale też przekazał uniwersalne prawdy, umiejętnie rozgryzł mentalność Afrykanów, brzydził go kolonializm i to, jakie Zachód zaprowadził zmiany. W samotnej podróży zdany na siebie i właśnie na napotkanych ludzi oraz łaskę przyrody jest ciągle przykładem podróżowania na własnych warunkach poza szlakiem i wygodami.
Do mainstreemu przedzierają się często bardziej influencerzy niż prawdziwi podróżnicy. Częściej słychać, że ktoś dojechał gdzieś w najkrótszym czasie, wspiął się najwyżej, zaszedł najdalej. Bicie rekordów i challenge, czyli wyzwania, są teraz w modzie. Na szczęście jest wielu naprawdę niesamowitych podróżników. Wielu z nich udało się ściągnąć do Koszalina na spotkania w Radiowym Klubie Obieżyświata w Polskim Radio Koszalin. Z dala od świateł jupiterów są ludzie, którzy docierają od mało znanych zakątków, wchodzą całym sobą w przyrodę, nowe środowisko. Bardzo inspirujące są również wszelkiego rodzaju festiwale podróżnicze. Mój ulubiony w Gryfinie – Włóczykij, rokrocznie zaprasza fenomenalnych podróżników, którzy dzielą się swoimi doświadczeniami, pokazują kierunki całkowicie poza szlakiem, są współczesnymi odkrywcami, a przy tym opowiadają tak niezwykle ciekawie. Sądzę, że jest w nas tęsknota na światem mitycznych baśni, podań, opowiadań, przygód – opowieści podróżników są na te tęsknoty odpowiedzią, może dlatego tak bardzo intrygują i wzbudzają niebywałe potrzeby dotknięcia orientu, egzotyki, jeśli nie samu, to chociaż w tym opowieściach.
– Jak się przygotowujesz się do swoich rowerowych wypraw?
– Może kogoś to zdziwi, ale ja nie czytam zbyt wiele na temat miejsca, w jakie się wybieram. Czekam na to, co się wydarzy. Wiele wypraw wyleczyło mnie z oczekiwania na niesamowite widoki wprost z przewodników czy pocztówkowe kadry. Gdybym na to się nastawił, to w większości przypadków rozczarowanie dopadłoby mnie tuż po wyjściu z lotniska.
Pakuję się minimalnie, choć akurat tego nauczyły mnie linie lotnicze, a po drugie cały mój bagaż wiozę na rowerze, więc ograniczam się dość mocno, jeśli chodzi o ubrania, buty itd. Na pewno zabieram niezbędne narzędzia do ewentualnej naprawy roweru, choć w tym temacie nie raz pomogli bardzo lokalsi. Mój rower również nie należy do niesamowicie drogich sprzętów. Nie zabieram ze sobą nic kosztownego. Żadnych drogich aparatów, biżuterii, drogich telefonów – nic co mogłoby ewentualnie kusić, a mnie stresować podczas wyprawy.
Rodzina i przyjaciele wiedzą, gdzie jadę, ale wiedzą też, że bywają dni i tygodnie bez żadnego kontaktu. Cóż, na pustyni nie ma internetowego zasięgu ani prądu do ładowania telefonu. Planuję podróż tak bardziej ogólnie, czyli ustalam kierunek i cel. Życie, kondycja uczestników, warunki pogodowe potrafią wiele namieszać, więc plan podróży jest bardzo orientacyjny. Nie prowadzę zapisków, ale robię mnóstwo zdjęć. Mam nadzieję, że na starość uda mi się na spokojnie usiąść i „przeżyć to jeszcze raz”.
– Co cię potrafi zaskoczyć?
– Znane miejsca, te z przewodników, przeważnie rozczarowują bardziej niż zaskakują monumentalnym pięknem. Przykład? Choćby Machu Picchu. U podnóża turystyczne, komercyjne miasteczko z pełną bazą żywieniowo-rozrywkową, setki ludzi, a na szczycie kupa kamieni. Może niektórych to oburzy, ale od zwiedzania tego rodzaju miejsc wolę zdecydowanie spotkania z ludźmi. Trafiłem na najróżniejsze przejawy gościnności. Spałem w domu gospodarzy, w meczecie, objazdowym cyrku. Jadłem z jednej miski z panem domu. Rozmawialiśmy łamanym hiszpańskim, angielskim, a często po prostu mową ciała. Będąc cierpliwym można poznać niezwykłe ludzkie historie. Ja jestem na to otwarty.
Z pewnością nie należy oceniać po pozorach. W Nepalu, w bardzo ubogiej wiosce, podeszła do mnie mała dziewczynka i zagadała po angielsku. Sądziłem, że jej „hello” to wszystko co zna. Okazało się, że płynnie mówi po angielski, wie, gdzie leży Polska i że naszą stolicą jest Warszawa. Jej ojciec jako młody chłopak był w Polsce na stypendium, a po powrocie postanowił cały swój majątek przeznaczyć na edukację dzieci. W taki oto sposób moja kilkuletnia rozmówczyni była moim tłumaczem i przewodnikiem po zwyczajach i tradycjach wioski.
– Lubisz podróżować samemu czy w grupie?
– To wszystko zależy. Jeździłem sam, jeździłem w trzy-cztery osoby, a także w większych kilkunastoosobowych grupach. Najbardziej lubię chyba jednak te małe składy. Na początku dużo o tym rozmawiamy, umawiamy się, potem po dwóch tygodniach mamy siebie serdecznie dość. Wracając już namawiamy się na następne toury i z łezką w oku rozjeżdżamy się do swoich domów. Podróżowanie samemu łączy się z wieloma ograniczeniami. Z kolei duża grupa, to zróżnicowanie formy i kondycji uczestników. Wiele moich początkowych wypraw dokonało się przy współudziale grupy United Cyclist, która skupiała rowerowych zapaleńców chcących zjeździć świat poza utartymi szlakami.
Wyprawa, na którą czekam, choć dwie zostały już niestety przez pandemię odwołane, to niewątpliwie powrót na Saharę Zachodnią. Mam ochotę na dalszą eksplorację pustyni, ponieważ jest ona niesamowicie różnorodna, od piasku, po kamienie i wyschnięte, popękane koryta dawnych rzek. Jazda po pustyni jest niezwykle wymagająca, tu grupa wparcia i rowerowych przyjaciół jest wręcz niezbędna. Ekstremalne doznania i starcie ze samym sobą, to właśnie mnie kręci i z tym chciałbym się po raz kolejny zmierzyć.
– A coś mniej ekstremalnego?
– Cóż, kilka lat temu udało mi się pokonać trasę Koszalin – Świnoujście i z powrotem, za jednym podejściem. To około 350 km. Trochę to szalone, trochę niedorzeczne, ale tak było. Kolarz, a już na pewno kolarz – podróżnik, musi być „rozjeżdżony”, więc tak naprawę to cały czas gdzieś jadę. Na co dzień moja jazda, bo nie nazwałbym tego stricte treningiem, to wiele dziesiątek kilometrów w naszych okolicach. To luksus, móc po nawet morderczym rowerowym dniu, wrócić do swojego domu, do łóżka, wziąć ciepły prysznic. Wyprawy w odległe zakątki świata oprócz jazdy rowerem, wystawiają kolarzy na wiele innych sprawdzianów. Brak wygód, spanie w namiocie, który każdorazowo trzeba rozłożyć i złożyć. Naprawa roweru, przebite dętki, upał, brak bieżącej wody, ciepłego posiłku. Przy tym wszystkim samo pedałowanie to niekiedy czysta przyjemność. Mój kolega, nieco starszy ode mnie, również kolarz, mówi czasem – „Sławku, chyba starczy już tego harcerzykowania?”. A mnie jeszcze mało i zamiast wakacji all inclusive planuję kolejne wyprawy.
Sławomir Perchel, koszalinian. Rower to jego towarzysz w wyprawach po Polsce i świecie. Podróże poza szlakiem to coś, co uwielbia. W rowerowych planach ma powrót na Saharę Zachodnią. Zawodowo prowadzi Kuźnię Masażu. W pracy i w podróżach daje z siebie wszystko. Interesuje go tylko życie na 100 procent.
