1 4 Lato 2019

Pyfko u białego Witkacego

Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku zamknęło wystawę, na której prezentowało połowę największej na świecie kolekcji dzieł Stanisława Ignacego Witkiewicza – Witkacego. I to jest bardzo dobra wiadomość.

Dotąd prace Witkacego eksponowano w Zamku Książąt Pomorskich, gdzie są także inne zbiory muzeum, przez co miał za mało miejsca. Od 11 lipca br. oprawione w nowe ramy obrazy wiszą w rewitalizowanym sześciokondygnacyjnym Spichlerzu Białym opodal zamku – ale nie połowa, lecz 240 z 260 dzieł Witkacego!
Największy zbiór i jedyna w świecie stała wystawa monograficzna artysty.
Portrety pastelowe, obrazy olejne, rysunki ołówkiem i węglem, grafiki.
1965 – zakup pierwszych prac, 2017 – najświeższy zakup do kolekcji.

 

Dlaczego akurat w Słupsku

Urodził się w Warszawie, mieszkał w Zakopanem, maturę zdał we Lwowie, podróżował do Wiednia, Monachium, Rzymu i Paryża, studiował w Krakowie. Ale nawet w drodze do Australii, gdy jako rysownik i fotograf wspierał wyprawę samego Bronisława Malinowskiego przez Cejlon, Witkacy nie zahaczył o Słupsk.

Muzeum Pomorza Środkowego zaczęło w 1965 r., kupując 110 pasteli od mieszkającego wtedy w Lęborku blisko Słupska Michała Białynickiego-Biruli, syna Teodora – zakopiańskiego lekarza i bliskiego przyjaciela Witkacego. Twórczość artysty nie cieszyła się wtedy przesadnym uznaniem, więc muzeum było stać. W 1973 kolekcję powiększyło 14 prac od rodziny fotografa Głogowskiego związanego z Witkacym, rok później 40 dzieł od dentysty Nawrockiego, któremu Witkacy za zęby portretował krewnych, a w 2005 kupiono 14 portretów po filozofie Leszczyńskim. Pozostałe prace – pojedynczo od oferentów, antykwariatów i galerii.
Rosnąca sława słupskiej kolekcji sprawia, iż Witkacy rośnie cenowo, przez co placówce coraz trudniej go kupować.

 

Słynne skróty Witkacego

Są na obrazach. Dzielą się na regulaminowe (artysta miał swój regulamin usług portretowych) i spoza regulaminu.

Przykładowe dopiski oznaczające rodzaje portretów:

  • T.A – najbardziej wylizany,
  • T.B – bardziej charakterystyczny, jednak bez cienia karykatury,
  • T.B+d. – spotęgowanie charakteru, graniczące z karykaturalnością,
  • T.C – charakterystyka subiektywna, spotęgowania karykaturalne niewykluczone.

Do tego cennik – im bardziej wylizana podobizna, tym droższa.

Niektóre dopiski spoza regulaminu:

  • T.U – upadek talentu twórcy;
  • C – alkohol, Co – kokaina, Cof – kofeina, Eu – eukodal;
  • N – nie pił alkoholu (towarzyszące liczby określają dni lub miesiące);
  • Napa – na pamięć, Napafot – na pamięć, z fotografii;
  • ppc – prawie po ciemku.

Inicjały niektórych osób obecnych przy portretowaniu: M.B – Michał Białynicki-Birula, M.Ch – Michał Choromański (autor „Zazdrości i medycyny”), R.M – Rafał Malczewski (syn Jacka).
Są także dopiski nieskrótowe, np. pyfko i peyotl – narkotyk, z którym artysta eksperymentował.

 

Białogwardzista Witkiewicz

Ciekawsze daty z życia Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego):

1915: przydział do Pawłowskiego Pułku Lejbgwardii (cesarskiej Gwardii Przybocznej);
1916: rany pod Witoneżem, order;
1922: publikacja „Szkiców estetycznych”, dramaty Mątwa, Nadobnisie i koczkodany;
1923: Szalona lokomotywa;
1934: dramat Szewcy;
1939: samobójstwo (dzień po napaści ZSRR, we wsi Jeziory na Polesiu).

 

Biały Spichlerz z Witkacym

Otwarte:
bezpłatny poniedziałek 11-15
wtorek-niedziela 10.30-18

Płacone:
bilet normalny 22 zł
bilet ulgowy 16 zł

Autor: Fitzroy / Foto: Muzeum Pomorza Środkowego