Nie trzeba być człowiekiem wierzącym, by poczuć się tutaj szczególnie. Święta Góra Polanowska była miejscem kultu od dawna i wróciła do tej funkcji niedawno za sprawą darłowskich franciszkanów. Zbudowali na niej pustelnię, a jeden z nich w niej zamieszkał. Nie oznacza to, że miejsce jest niedostępne dla innych osób.
Święta Góra koło Polanowa ma wysokość 156 m n.p.m. Leży po zachodniej stronie drogi Koszalin – Polanów. Z podnóża na szczyt jest ok. 1,5 km. Wzniesienie powstało w okresie najmłodszego zlodowacenia, zwanego bałtyckim. Wypiętrzyły się wówczas na terenie Pomorza pasma morem czołowych. W ich skład wchodzą trzy święte góry tego regionu: Chełmska Góra koło Koszalina, Rowokół koło Smołdzina oraz najwyższa z nich Święta Góra koło Polanowa.
Najstarsze ślady aktywności osadniczej na Świętej Górze pochodzą z VIII w. p.n.e. W okresie wczesnego średniowiecza miał się tam znajdować początkowo drewniany, a następnie murowany kościółek. Według podań miał on stanąć na miejscu pogańskiej świątyni. Pod koniec XVI w. kościółek był budynkiem wzniesionym z cegły na kamiennych fundamentach, założonym na planie kwadratu z wieżą mieszczącą 3 dzwony.
Na Górze miało się również znajdować cudowne źródło o właściwościach uzdrawiających. Z 1435 r. pochodzi najstarsza wzmianka źródłowa traktująca o Świętej Górze Polanowskiej jako miejscu docelowym pielgrzymek. Jednakże pielgrzymowanie w to miejsce rozwinęło się dopiero w XV w. Pomimo odejścia książąt pomorskich od katolicyzmu kult ten był kontynuowany na Górze do końca XVI w. Później kościółek popadł w ruinę.
Od 2002 r. miejsce to jest pustelnią ojców franciszkanów z klasztoru w Darłowie. Pustelnia zaprojektowana została w stylu pomorskim – oparta na wzornictwie budownictwa kaszubskiego. Odbywają się w niej Msze św. z polską i kaszubską liturgią słowa. Pomysłodawcą, mieszkańcem i gospodarzem Pustelni jest o. Janusz Jędryszek OFM Conv.
W latach 2003–2004 obok fundamentów dawnej świątyni franciszkanie zbudowali kaplicę i pustelnię pw. Matki Bożej Bramy Niebios. Obraz Maryi czczony jako „Brama Niebios” jest na Górze Athos u wybrzeży Grecji (według legendy, miał go namalować św. Łukasz Ewangelista). Kopię ikony przeniesiono w 2000 r. do Polski i umieszczono na Świętej Górze Grabarce k. Siemiatycz w tamtejszym prawosławnym sanktuarium. Natomiast kopię dla nowej franciszkańskiej pustelni na Świętej Górze Polanowskiej namalował malarz z Bułgarii Todor Dimczewski. Obraz został poświęcony w Koszalinie 27 sierpnia 2004 r. przez prawosławnego arcybiskupa Jeremiasza.
Na szczyt Świętej Góry Polanowskiej prowadzi droga krzyżowa z rzeźbami ludowymi. Nieco w bok od ścieżki dojściowej wypływa źródło zwane Studnią Zdrowia, z którym wiążą się legendy o uzdrowieniach. Obok świątyni wznosi się krzyż z napisem w języku polskim i niemieckim o treści: „Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie”.
W 2010 r. łączący dwie Święte Góry – Chełmską i Polanowską, średniowieczny szlak pielgrzymkowy, ponownie został włączony do europejskiej sieci dróg św. Jakuba prowadzących do hiszpańskiej Santiago de Composteli w ramach Pomorskiej Drogi św. Jakuba.
Tym co uderza przybywających na Świętą Górę Polanowską jest niezwykła cisza. Miejsce to przyciąga i urzeka dziewiczym pięknem i niezmąconym spokojem. Bez wątpienia warto poświęcić jedno popołudnie, by pojechać tam i samemu się o tym przekonać.
