Hasło 12. europejskiego Festiwalu Filmowego Integracja Ty i Ja – „Wizerunek moją siłą” – mógłby być podtytułem każdego wcześniejszego i przyszłego festiwalu, bo każda edycja w istocie właśnie tę myśl realizuje. Goście festiwalu od 12 lat opowiadają historie o wychodzeniu z cienia, tolerancji, determinacji życiowej, a filmowcy dokumentują tę walkę w konkursowych filmach. Słowo „integracja” w czasie tej edycji nabrało szczególnego znaczenia – akcentując nie tylko potrzebę integracji społecznej, ale także integracji z własnym „ja”, wbrew niedoskonałości i ograniczeniom fizycznym.
Motyl 2015 w kategorii film fabularny poleciał aż do Libanu, kraju po raz pierwszy reprezentowanego w konkursie filmowym. „Anioł” Admina Dory zauroczył nie tylko jury, ale i publiczność optymistycznym, metafizycznym przesłaniem. Akcenty w 36 konkursowych produkcjach rozkładały się różnie. Obok filmów pełnych nadziei i optymizmu, ekran kina Alternatywa wyświetlał też obrazy niełatwych zmagań z chorobą, starością, samotnością czy przemocą. Tak szeroki wachlarz zagadnień wciąż obecny jest przede wszystkim w dokumentach – w tym roku było ich aż 21. Motyla 2015 w tej kategorii otrzymał film Agnieszki Zwiefki „Królowa ciszy”, a wyróżnienie „casa Blanca” w reżyserii Aleksandry Maciuszek. Filmów fabularnych w konkursie znalazło się jedynie osiem, ale były to tytuły bardzo mocne, na czele z filmem „Plemię” (Ukraina), chyba najbardziej kontrowersyjnym w 12-letniej historii festiwalu. Trudny i bezkompromisowy obraz poruszył temat tabu – przemocy w środowisku osób niepełnosprawnych. Nie zdobył uznania jury i podzielił publiczność. cenne jest jednak to – a „Plemię” jest tego przykładem – że twórcy coraz odważniej sięgają właśnie po tematy trudne, dostrzegając coraz więcej niuansów dotyczących osób niepełnosprawnych, ale też ich rodzin, otoczenia i opowiadając o tym oryginalnym językiem z użyciem nowatorskich środków wyrazu. Jury przewodniczył w tym roku reżyser, Ryszard Bugajski, a w składzie znaleźli się Monika Kuszyńska – wokalistka, Bodo Kox – reżyser (laureat Motyla 2013 za „Dziewczynę z szafy”) i Mariusz Trzeciakiewicz, prezes Fundacji na Rzecz Rozwoju Audiodeskrypcji Katarynka. Werdykt – jak podkreślił przewodniczący w czasie gali wręczenia nagród, był jednomyślny. Statuetki Motyli osobiście odebrali twórcy-amatorzy: Mieczysław Krzel za film „Nasza rozmowa”, przedstawicielki DPS Legnickie Pole za animację „Ogrodowy straszny rycerz” (wyróżnienie) oraz laureaci nagrody publiczności za film „To nie koniec drogi” – ekipa motocyklistów-uczestników festiwalowych spotkań.
Integracja Ty i Ja to festiwal przede wszystkim filmowy, ale jego program od lat jest zestawieniem różnych dziedzin sztuki: muzyki, fotografii, performance’u, w tym roku także mody. Motywem przewodnim stała się przemiana. Symboliczna odzwierciedlana przez oprawę plastyczną i happeningi miejskie promujące festiwal, ale i dosłowna – realizowana we współpracy z Fundacją Jedyna Taka. Finałem kilku aktywności – warsztatów kreowania wizerunku, wizażu czy stylizacji przeznaczonych dla pań z niepełnosprawnością była metamorfoza totalna, której poddała się Krystyna Hirowicz obdarowana przez fundację super nowoczesnym wózkiem oraz integracyjny pokaz mody w Galerii emka. Modelki pełnosprawne Image-Agencji eventowej spotkały się na wybiegu z podopiecznymi Butterfly Agency Models, prowadzonej przez Jedyną Taką. W Koszalinie gościło dziewięć modelek agencji, w tym tegoroczna Miss Polski na Wózku, Katarzyna Kozioł. Fundacja do Koszalina przywiozła też swoją wystawę Jedyna Taka Mama poświęconą macierzyństwu niepełnosprawnych kobiet. Preludium 12. eFF Integracja Ty i Ja stały się czerwcowe Fotokonfrontacje 2015, projekt fotograficzny, którego efektem stała się kolejna niezwykła wystawa. Pięciu znakomitych fotografików zrzeszonych w ZPAF – Oddział Gdańsk spotkało się z pięcioma modelami z niepełnosprawnością, ludźmi niezwykłych talentów i osobowości: Danutą Bujok, Izabelą Sopalską, Angeliką chrapkiewicz-Gądek, Andrzejem Szczęsnym i Tomaszem Karczem. Punktem wyjścia było hasło festiwalowe, a rezultat przerósł oczekiwania obu stron. Powstały piękne fotografie w różnych stylistykach – od subtelnych portretów po zdjęcia z pogranicza eksperymentów graficznych. Bohaterowie Fotokonfrontacji spotkali się ponownie w czasie wernisażu towarzyszącego inauguracji festiwalu, a przez kolejne dni uczestniczyli w dyskusjach z uczniami w koszalińskich szkołach i z publicznością festiwalową, opowiadając o swojej drodze do akceptacji siebie i rzeczywistości. Wystawa z pewnością była jednym z najważniejszych punktów programu Integracji 2015, ale te najbardziej spektakularne należały do sfery muzycznej. Wydarzeniem muzycznym był koncert Jacka Barzyckiego dla wypełnionego po brzegi namiotu festiwalowego. Wokalista z zespołem Kwiaciarnia zagrał utwory z przeszłości – z repertuaru zespołu Gdzie cikwiaty, ale też nowsze. Inaugurację festiwalu uświetnił fantastyczny koncert innego wojownika – jak sam o sobie mówi – Tomasza 'Kowala' Kowalskiego z zespołem FBB. Muzyk-spadkobierca Ryszarda Riedla i Tadeusza Nalepy rok temu uległ poważnemu wypadkowi i porusza się na wózku. Na festiwalu pojawił się także w roli „ambasadora” egzoszkieletu, cudu techniki rehabilitacyjnej, która pozwala osobom niepełnosprawnym ruchowo dosłownie stanąć na nogi. W Koszalinie z możliwości wypróbowania sprzętu skorzystało kilkanaście osób. Na zakończenie festiwalu zaśpiewała Monika Kuszyńska. Wokalistka wcześniej była bohaterką spotkania, które wyjątkowo zasłużyło na swoją nazwę – Dyskusję bez Barier. Jurorka opowiadała nie tylko o swoim powrocie na scenę, ale też życiu po wypadku. – Jestem pogodzona ze swoją niepełnosprawnością. Nie traktuję jej jak ułomności, ale jak immanentną cechę – mówiła. Monika Kuszyńska wspominała też poprzedni pobyt na eFF Integracja Ty i Ja, w 2009 r., kiedy po raz pierwszy od czasu wypadku pojawiła się na scenie. – To było moje być albo nie być – mówiła. – Założyłam, że jeśli to się uda, będę dalej śpiewać, ale wówczas nie byłam tego pewna. Tego co się zdarzy, jak zostanę odebrana, jak publiczność zareaguje, widząc mnie na wózku. Sala była pełna po brzegi, ludzie płakali. Zdarzyło się wtedy coś niezwykłego. Wróciłam na scenę i dziś jestem w zupełnie innym punkcie życia. Wokalistka przyznała, że w tamtym czasie otrzymywała propozycję koncertów, ale konsekwentnie odmawiała występów. – Dostałam maila z zaproszeniem od Barbary Jaroszyk. Do przyjazdu do Koszalina skłoniło mnie zdanie, które się w nim znalazło: „Jest tu Pani bardzo potrzebna”. To mnie poruszyło, bo moja motywacją do robienia czegokolwiek – także teraz – jest świadomość bycia potrzebnym.
Z publicznością spotkali się też jurorzy – Ryszard Bugajski, Bodo Kox, Katarzyna Kozioł, modele Fotokonfrontacji, przedstawiciele ergo Hestii prezentujący specjalne programy osobom poszkodowanym w wypadkach i przywracających ich do życia zawodowego i społecznego, Kacper Hefta, autor niedawno wydanej książki „Anderstend”, a także Tomasz Karcz – charyzmatyczny stylista, „jednoręki” fryzjer, projektant mody, który w Koszalinie pokazał dwa filmy dokumentujące pracę nad kolekcjami mody. Po raz kolejny we współpracy z Wydziałem Humanistycznym Politechniki Koszalińskiej odbyła się konferencja naukowa ph. „Społeczne i kulturowe wizerunki niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia”, a także poranne wykłady filmowe poświęcone wizerunkom niepełnosprawności w kinie prowadzone przez wykładowcę PK, Piotra Szarszewskiego. Ponadto: warsztaty ruchu i alternatywnej motoryki, plenerowe happeningi teatralno-modowe, spektakl „efekt motyla” Teatru Recepta i podopiecznych Pałacu Młodzieży i wiele innych, integracyjnych działań w miasteczku festiwalowym przy Koszalińskiej Bibliotece Publicznej i przestrzeni miasta.
Z roku na rok festiwal pęcznieje od wydarzeń, ale rozrasta się też o kolejne miejsca, nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Małe Festiwale zorganizowało w tym roku 30 miejscowości, a każda z tych edycji poza wspólnymi filmami ma odrębne programy artystyczne. Festiwalowe filmy pokazało 16 kin lokalnych i studyjnych. W październiku festiwal zagości w kilku miastach europejskich, m.in. w Brukseli (Parlament europejski), Londynie i Madrycie. Nowością, kontynuowaną w przyszłych latach były warsztaty Bajka bez Barier, przeznaczone dla dzieci z dysfunkcjami wzroku (9-12 września br.) zorganizowane przez Stowarzyszenie Kiwanis International Klub Koszalinie, Koszalińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne (organizator eFF Integracja Ty i Ja), a poprowadzone przez Fundację Katarynka.
